Verband sneeuwbedekking Eurazië en Arctische Oscillatie
Er is een correlatie (verband) tussen de sneeuwbedekking op Eurazië (Europa + Azië) in oktober en de Arctische Oscillatie (AO) tijdens de daarop volgende wintermaanden december, januari en februari (DJF). Grofweg komt het er op neer dat als er relatief veel sneeuw op Eurazië in oktober ligt en er een relatief snelle toename van dat sneeuwdek is in oktober, dat er dan vaker een lagere AO-index is tijdens de wintermaanden.
Bij een lagere AO-index is de kans op koud winterweer in Nederland groter, al is het nog geen garantie daarop. Maar de laatste vier zeer koude (koudegetal > 160 in De Bilt) winters in Nederland (1956, 1963, 1979 en 1985) hadden bijvoorbeeld allemaal een AO-index onder de -1. Daarentegen had winter 1977 een erg lage AO-index van -2,6 (sinds 1951 had alleen winter 2010 een nóg lagere AO-index van -3,4), maar gaf toch weinig winterweer in Nederland. In het oosten van de Verenigde Staten werd het toen echter wel heel koud met veel sneeuwval.
Volgens recent onderzoek van Cohen en Jones (2011) zou de toename van de sneeuwbedekking in oktober een sterkere correlatie hebben dan de gemiddelde sneeuwbedekking in oktober. Ze noemen die toename in oktober de Snow Advance Index (SAI). De gemiddelde sneeuwbedekking noemt men de Snow Cover Extent (SCE). Bij de SAI-index wordt bovendien alleen gekeken naar de sneeuwbedekking ten zuiden van 60° noorderbreedte, want dat zou de grootste correlatie geven. Over hoe dit precies zit, is het laatste woord nog niet gezegd.
Mijn eigen bevindingen van correlaties en patronen
Ik heb de afgelopen week tientallen uren besteedt aan het bestuderen van de ontwikkelingen van de sneeuwbedekking op Eurazië en de AO-index tijdens de daarop volgende winter van alle jaren sinds 1972. Vanaf dat jaar is de maandelijkse en wekelijkse data namelijk compleet, terwijl van eerdere jaren data ontbreekt. Ik heb gekeken naar de wekelijkse sneeuwbedekking en ben op zoek gegaan naar verbanden en patronen.
Allereerst de relevante maanden voor de AO-index: ik vond alleen correlaties tussen het sneeuwdek in oktober en de AO-index van de maanden december, januari en februari. Tot mijn verrassing vond ik met de AO-index van de maanden november en maart niet of nauwelijks een correlatie. Vooral met maart had ik wel een correlatie verwacht, omdat men bij het berekenen van de winter AO-index ook wel vaak het gemiddelde neemt van december t/m maart (DJFM) of januari t/m maart (JFM). Als ik de gemiddelde AO-index van 2, 3, 4 of 5 maanden nam, kreeg ik de beste correlatie met de gemiddelde AO-index van de 3 maanden december, januari en februari (DJF).
Ik heb vele correlaties berekend van de weken in en rond oktober, zowel toenames als gemiddelde sneeuwdek of combinaties daarvan van één of meerdere weken. Bij de ontwikkeling van het sneeuwdek lijken zowel het totale sneeuwdek als de toename van belang en daarbij ook de timing. De weken 40-44 lijken de belangrijkste periode te zijn en na week 44 neemt de correlatie weer sterk af. Ik heb ook gekeken of er verder patronen te ontdekken waren in de wekelijkse data en de AO-index van de daarop volgende winters en ik denk dat ik dat heb gevonden.
Het ideale scenario
Het ideale scenario van de ontwikkeling van het sneeuwdek van Eurazië voor een lage winter AO lijkt te zijn:
- t/m week 40 een bescheiden sneeuwdek op Eurazië
- in week 41-42 een forse toename van het sneeuwdek (groeispurt)
- t/m week 44 een goede doorontwikkeling van het sneeuwdek
Grafiek sneeuwbedekking Eurazië
Ter illustratie laat ik hieronder een grafiek zien met daarin de ontwikkeling van het sneeuwdek op Eurazië in de weken 37-47 van de jaren 1972-2013. De groene lijn is het gemiddelde van alle jaren. De blauwe lijn is het gemiddelde van de top 5 jaren waarna de winter AO (DJF) het laagste was. De rode lijn is het gemiddelde van de top 5 jaren waarna de winter AO het hoogste was. De sneeuwbedekking wordt weergegeven in 10^6 km^2.
Bij de blauwe lijn valt op dat deze t/m week 40 onder het gemiddelde loopt, maar dat deze in week 41 en 42 een enorme groeispurt laat zien. Daarna gaat de groei weer gestaag verder, maar blijft de sneeuwbedekking hoog.

Ontwikkeling van het sneeuwdek op Eurazië in de jaren 1972-2013 + 2014.
Merk wel op dat hetzelfde weeknummer elk jaar een andere begin- en einddatum heeft. Zo begint week 40 op een datum van 27 september t/m 4 oktober (27 september is alleen mogelijk in een schrikkeljaar, dus dat komt minder vaak voor). Dit jaar begint week 40 vandaag op maandag 29 september, wat aan de vroege kant is.
Vanwege deze variatie en aangezien het ook om weekgemiddelden gaat, zijn de genoemde weeknummers van het ideale scenario gemiddeld de beste benadering, waarvan 1 week meer of minder kan worden afgeweken. Sowieso lijkt het me allemaal niet op de dag nauwkeurig aan te komen. Verder speelt mogelijk de preciezere locatie van het sneeuwdek een rol en zullen er waarschijnlijk ook nog andere factoren meespelen voor de winter AO.
Ik zal de komende weken de ontwikkeling van het sneeuwdek op Eurazië volgen en hierover berichten plaatsen.
Meer informatie
Wintergek forumtopic: A new index for more accurate winter predictions (2011)
Wintergek forumtopic: Snow Advance Index (SAI) van oktober 2013
Arctische Oscillatie: http://en.wikipedia.org/wiki/Arctic_oscillation
Sneeuwdek, arctische oscillatie en overig actueel weer: http://www.wintergek.nl/actueel/
Gebruikte bronnen:
Wekelijkse sneeuwbedekking: http://climate.rutgers.edu/snowcover/ta ... &ui_sort=0
Maandelijkse AO-index: http://www.cpc.ncep.noaa.gov/products/p ... x/ao.shtml
edit 140929-1505: toegevoegd: grafiek sneeuwbedekking en bijbehorende tekst; gebruikte bronnen.
edit 141008-2347: toegevoegd bij grafiek sneeuwbedekking: data voor 2014.